Kış Mevsiminde Hububat Depolarında Isı Dengesi Analizleri Üzerine Kapsamlı Bir Araştırma: Konya İli Örneği

Özet

Gıda güvenliği ve tarımsal sürdürülebilirlik açısından stratejik öneme sahip olan hububat gibi tarımsal ürünlerin depolanması, dünyada giderek kritik bir konu haline gelmiştir. Bu bağlamda, depolanan ürünlerin kalitesinin minimum kayıpla korunabilmesi ancak depo içi çevre koşullarının hassas bir şekilde kontrol edilebilmesiyle mümkündür. Bu çalışma, farklı konstrüksiyona sahip depolama yapılarında, kış mevsimi boyunca yapı elemanları ve havalandırmadan kaynaklı ısı kayıpları ile ürünlerin metabolik faaliyetleri sonucu açığa çıkan ısı miktarları arasındaki pozitif ya da negatif yönlü akış koşullarının; kullanılan yapı malzemeleri ve ürün çeşidine göre nasıl değişkenlik gösterdiğini ortaya koymak amacıyla yürütülmüştür. Malzeme bazlı yapılan analizler sonucunda, çelik depolarda hesaplanan 2.62 kcal/m²h°C'lik ısıl iletkenlik değerinin, betonarme depolardaki 1.69 kcal/m²h°C değerinden istatistiksel olarak anlamlı derecede yüksek olduğu belirlenmiştir. Beton silolardaki yüksek minimum havalandırma debi gereksinimlerine (arpa: 19, buğday: 24, mısır: 74 m³·h⁻¹·ton⁻¹) karşın, çelik silolar (arpa: 18, buğday: 23, mısır: 73 m³·h⁻¹·ton⁻¹) tüm ürünlerde daha yüksek havalandırma verimliliği (%34, %22, %8) sergilemiş, beton silolardaki verimlilik değerleri ise (%17, %11, %4) nispeten düşük seviyelerde kalmıştır. Farklı depo malzemelerinde (beton/çelik) kış aylarında yürütülen ısı dengesi analizleri, ürün bazlı havalandırma farklılıklarını net biçimde ortaya koymuştur. Bu bulgular, tahıl depolama sistemleri tasarlanırken sadece yapısal değil, aynı zamanda depolama kapasitesi, ürün çeşidi, havalandırma sistemlerinin varlığı ve yapı elemanlarının termal ısıl iletim düzeyleri gibi parametrelerin de dikkate alınması gerektiğini açıkça göstermektedir. Özellikle yüksek solunum hızına sahip olan tahılların (örneğin mısır) yüksek havalandırma performansı sağlayan çelik depolarda depolanmasının daha uygun olacağı sonucuna varılmıştır. Bu çalışmadan elde edilen sonuçlar, depolama yapılarında kullanılacak malzeme seçiminin depolama sistemlerinin enerji verimliliği üzerinde kritik bir rol oynadığını kanıtlamaktadır.