A Natural Solution Against Fish Oil Oxidation: The Antioxidant Effect of Satureja montana Essential Oil

Özet

Balık yağı, yüksek oranda çoklu doymamış yağ asitleri (PUFA) içermesi nedeniyle oksidasyona son derece duyarlı olup, bu durum besin kalitesini ve raf ömrünü olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Bu çalışmada, Satureja montana (SMont EO) esansiyel yağının balık yağı oksidasyonu üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Deney kapsamında, balık yağlarına farklı konsantrasyonlarda (100, 200, 400, 800 ppm) Satureja montana esansiyel yağı eklenmiş ve ticari antioksidan BHT (200 ppm) pozitif kontrol olarak kullanılmıştır. Deney grupları, 55°C sıcaklık, %70 nem ve 7000 lüx aydınlatma altında 96 saat süreyle hızlandırılmış oksidasyona tabi tutulmuştur. Oksidasyon seviyeleri, peroksit değeri (PV) ve malondialdehit (MDA) ölçümleri ile belirlenmiş ve elde edilen veriler tek yönlü ANOVA ve Tukey testi ile istatistiksel olarak analiz edilmiştir. GC-MS analiz sonuçlarına göre, Satureja montana esansiyel yağı en yüksek oranda karvakrol (%42,62), γ-terpinene (%12,44) ve p-cymene (%14,09) bileşenlerini içermektedir. Karvakrolün güçlü bir serbest radikal süpürücü olduğu, γ-terpinene’nin lipit peroksidasyonunu engelleyebildiği ve p-cymene’nin oksidatif stresle mücadelede önemli rol oynadığı literatürde rapor edilmiştir. Peroksit değeri ölçümlerine göre, 400 ppm Satureja montana yağı içeren grubun en düşük oksidasyon seviyesine sahip olduğu tespit edilmiştir. 400 ppm dozunun peroksit değeri 16,08 meq O₂/kg olarak belirlenmiş olup, bu değer ticari antioksidan BHT (25,48 meq O₂/kg) ile benzer düzeydedir. MDA seviyeleri de 400 ppm esansiyel yağ grubunda en düşük düzeyde ölçülmüştür, ancak 800 ppm dozunda bir miktar artış gözlemlenmiştir. Sonuçlar, Satureja montana esansiyel yağının balık yağı oksidasyonunu önlemede etkili bir doğal antioksidan olduğunu göstermektedir. Özellikle 400 ppm konsantrasyonunun en iyi oksidatif stabiliteyi sağladığı belirlenmiştir. Ticari antioksidan BHT ile karşılaştırıldığında, Satureja montana esansiyel yağı benzer düzeyde oksidatif koruma sağlamıştır, dolayısıyla su ürünleri yemlerinde sentetik antioksidanlara alternatif olarak değerlendirilebilir.