Orta Asya’da Gıda İsrafı ve Sürdürülebilirlik Üzerine Bibliyometrik Bir Analiz
Anahtar Kelimeler:
Beslenme, Ekoloji, Gıda Teknolojileri, Sürdürülebilirlik- Gıda GüvenliğiÖzet
Gıda israfı ve sürdürülebilirlik, ekonomik, çevresel ve gıda güvenliği sorunlarıyla karşı karşıya olan bölgelerde giderek artan bir şekilde küresel gündemin merkezine yerleşmiştir. Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan ve Tacikistan’dan oluşan Orta Asya, Sovyet geçmişi, geçiş sürecindeki ekonomileri ve artan nüfusu nedeniyle bu alanda benzersiz bir bağlam sunmaktadır. Gıda israfı, yalnızca ekonomik kayıplara yol açan bir sorun değil, aynı zamanda doğal kaynakların verimsiz kullanımına ve sera gazı emisyonlarının artmasına neden olarak çevresel sürdürülebilirliği tehdit eden küresel bir krizdir. Tarımsal üretimden tüketime kadar olan tüm aşamalarda meydana gelen bu israf, gıda sistemlerinin sürdürülebilirliği açısından büyük önem taşımaktadır.
Bu çalışmanın amacı, Orta Asya ülkelerinde (Kırgızistan, Kazakistan, Özbekistan, Tacikistan, Türkmenistan) gıda israfı ve sürdürülebilirlik konularında yapılmış bilimsel yayınları bibliyometrik yöntemle analiz ederek, bölgesel araştırma eğilimlerini ve akademik iş birliği yapılarını ortaya koymaktır. Bu kapsamda, 2000–2024 yılları arasındaki literatür, Scopus ve Web of Science veri tabanlarında “food waste”, “food loss”, “sustainability”, “Central Asia”, “Kyrgyzstan”, “Kazakhstan”, “Uzbekistan” gibi anahtar kelimeler kullanılarak taranmıştır. Elde edilen veriler VOSviewer yazılımı aracılığıyla analiz edilmiştir.
Analiz sonuçlarına göre, Orta Asya’da söz konusu konularda yapılan yayın sayısı sınırlı olmakla birlikte, özellikle son beş yılda artan bir eğilim göstermektedir. Türkiye, Çin ve Almanya gibi ülkelerle gerçekleştirilen akademik iş birlikleri dikkat çekmektedir. Anahtar kelime analizinde ise “climate change”, “agri-food systems”, “circular economy” ve “food security” kavramlarının öne çıktığı görülmüştür. Bu çalışma, bölgedeki sürdürülebilir gıda sistemlerine yönelik araştırma boşluklarını ve gelecekteki akademik fırsatları ortaya koyması açısından önemli bir kaynak niteliğindedir.
