Bitki Gelişiminde Mikoriza Uygulamaları

Özet

Dünya nüfusundaki hızlı artış ile beraber küresel gıda talebinde önemli ölçüde artış beklenirken özellikle artan kuraklık tehlikesi ve yeni tarım alanlarının sınırlı oluşu gibi sebeplerden dolayı bu talebin karşılanması yalnızca mevcut üretim alanlarında verim artışıyla mümkün gözükmektedir. Bu durum, geleneksel ıslah çalışmalarının yanı sıra sulama olanaklarının artırılması ve kimyasal gübre kullanımının yaygınlaştırılması gibi verim odaklı kültürel uygulamalara olan ihtiyacı artırmıştır. Kimyasal gübrelerin yoğun ve uzun süreli kullanımı, kısa vadeli verim artışına katkı sağlarken, toprak mikrobiyal çeşitliliğini azaltmakta ve toprak sağlığına olumsuz etkilerde bulunmaktadır. Bu nedenle, sürdürülebilir tarım uygulamaları kapsamında kimyasal girdilere olan bağımlılığı azaltacak, çevre dostu alternatif yaklaşımların geliştirilmesi özellikle son yıllarda önem bir hedef haline gelmiştir. Bu bağlamda mikrobiyal gübreler dikkat çekerken, bunlar arasında mikoriza mantarları bitki gelişimini destekleyen önemli biyo-girdiler olarak ön plana çıkmaktadır. Mikoriza, bitki kökleri ile toprak mantarları arasında kurulan karşılıklı yarar esasına dayalı bir simbiyotik ilişkidir. Mikorizal mantarlar, kök yüzey alanını artıran hif yapıları sayesinde besin elementlerinin daha etkin alımını sağlamakta; başta fosfor olmak üzere çinko, demir, potasyum ve azot gibi elementlerin taşınımını kolaylaştırmaktadır. Ayrıca mikorizosferdeki mikrobiyal dengeyi güçlendirerek bitkinin büyümesini teşvik etmekte, patojen baskısını azaltmakta ve stres koşullarına karşı tolerans kazandırmaktadır. Bu derlemede, mikoriza uygulamalarının bitki gelişimi üzerindeki morfolojik, fizyolojik ve mikrobiyal etkileri güncel literatür bulguları ışığında değerlendirilmiştir.